هدلس (headless) یا هدفری (headfree) یا پرواز بدون سر به قابلیتی در کوادکوپترها گفته می‌شود که به کمک آن خلبان می‌تواند هدایت پهپاد را به آسانی انجام دهد. این سیستم که در ابتدا تنها در کوادکوپترهای حرفه‌ای و گران قیمت بازار وجود داشت امروزه یکی از ملزومات ابتدای و ضروری هر کوادکوپتری به شمار می‌رود.
برای درک مسئله، رانندگی پشت فرمان اتوموبیل را در نظر بگیرید، با چرخش فرمان به سمت چپ خودرو نیز به سمت چپ خواهد چرخید، اما اگر تصور کنیم این اتفاق رخ ندهد و خودرو بجای سمت چپ به سمت راست بپیچد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا اکنون نیز می‌توان با مهارت و سرعت رانندگی کرد؟
ضرورت وجود هدلس مود در پهپاد
کوادکوپتر نیز مانند تمامی وسایلی که به نحوی قابلیت هدایت دارند دارای جلو و عقب است و به قسمت جلویی کوادکوپتر سر یا هد نیز گفته می‌شود.
در صورتی که خلبان در پشت سر کوادکوپتر بیاستد تمام جهت‌ها صحیح خواهند بود.
به این معنی که با فرمان رفتن به چپ پهپاد نیز به سمت چپ خواهد رفت، با فرمان به جلو کوادکوپتر به جلو می‌رود و به همین ترتیب.
اما درصورتی که به هردلیلی کوادروتور در هوا چرخیده باشد تمام معادلات به هم ریخته و و با دادن فرمان رفتن به چپ کوادکوپتر به سمت چپ خود که ممکن است از نظر فردی که هدایت آن را به عهده دارد جهت دیگری باشد می‌رود و کاری به اینکه آیا جهتی که رفته واقعا از نظر خلبان هم چپ هست یا نه ندارد!
برای درک بهتر تصور کنید کوادکوپتر 180 درجه در هوا چرخیده باشد و اکنون خلبان که انتظار دارد با دادن فرمان رفتن به سمت چپ کواد کوپتر نیز به سمت چپ برود با حرکت پهپاد به سمت راست مواجه می‌شود! با دادن فرمان جلو رفتن کواد کوپتر عقب‌تر می‌آید!
پرواز در چنین وضعیتی چالش‌های زیادی برای خلبان پهپاد در پی خواهد داشت!
در چنین وضعیتی خلبان باید تمام تمرکز خود را جمع کند تا با توجه به موقعیت جلوی کوادکوپتر فرمان مناسب را صادر کند. هدایت درست کواد کوپتر در این وضعیت نیازمند تجربه فراوان و مقداری هوش است!
گزینه‌های روی میز!
اولین و ابتدایی ترین راه حل برای این مشکل انتخاب رنگ‌های متفاوت برای ملخ‌های جلویی و پشتی کوادکوپتر بود تا خلبان بتواند به سرعت قسمت جلویی کوادکوپتر را به درستی تشخیص دهد و در تصمیم‌گیری خود جهت درست را انتخاب کند.
یکی از مشکلات این راه حل سخت بودن تشخیص رنگ‌ها در هنگام پرواز در شب بود، راه حل شماره دو تجهیز قسمت جلویی کوادکوپتر به چراغ‌هایی با رنگ‌هایی متفاوت از قسمت پشتی بود، اما این ایده نیز در فواصل دور که خلبان به سختی می‌توانست پهپاد را ببیند دچار مشکل می‌شد.
همانطور که واضح است در هر دو این راه حل‌ها نیز نهایتا این خلبان است که باید تمام تمرکز خود را بکار گیرد تا بعد از تشخیص موقعیت جلوی کوادکوپتر فرمان مناسب صادر کند.
هدلس مود ناجی خلبان و محافظ جان کوادکوپتر!
همانطور که دیدید هدایت در وضعیتی که حتی بتوانیم جلوی کوادکوپتر را نیز به درستی تشخیص دهیم به آسانی نیست و نیازمند تمرکزی فوق العاده بالا است.
در این وضعیت هدلس مود مانند یک ناجی برای خلبان وارد شده و سر کوادکوپتر را قطع میکند! به این معنی که دیگر هیچ سر یا جلویی برای کواد کوپتر وجود ندارد. به این وضعیت، وضعیت هدلس یا پرواز بدون سر گفته می‌شود. در حالت هدلس پهباد تمام جهت های خود را فراموش میکند و مانند یک برده تابع جهت‌های خلبان می‌شود.
برای درک بهتر این قابلیت ویدیو کوتاه زیر را تماشا کنید
به این صورت که حتی اگر کوادکوپتر 180 درجه در هوا چرخیده باشد نیز جهت‌های جلو و عقب آن جابه جا نمی‌شوند چراکه دیگر اصلا جهتی برای کواد کوپتر وجود ندارد و تنها خلبان است که اهمیت دارد. با فرمان رفتن به چپ کوادکوپتر در هر وضعیتی که باشد به چپ خواهد رفت. با فرمان رفتن به جلو حرکت به سمت جلو اجرا می‌شود و …
هدلس مود چگونه کار میکند؟ (بررسی فنی قابلیت هدلس)
اگر به قطب نمای جغرافیایی دقت کرده باشید با چرخش قطب نما به هر جهتی قطب نما شمال را نشان خواهد داد و عقربه‌های قطب نما کاری به جهت فعلی بدنه قطب نما ندارند. این همان چیزی است که می‌تواند راه گشای مسئله دشواری هدایت کوادکوپتر باشد.
سیستم هدلس مود که کارکردی مشابه قطب نمای فیزیکی دارد یک قطعه الکترونیکی است که عملکردی مشابه قطب نما دارد با این تفاوت که بجای شمال جغرافیایی همواره به تغییرات جلوی پهپاد حساس است. با کمک این قابلیت خلبان از توجه به هد پهپاد بی نیاز می‌شود و می‌تواند بدون دغدغه به هدایت پهپاد بپردازد
فعال سازی هدلس مود
در حال حاضر اکثریت قریب به اتفاق کوادکوپترها از ویژگی هدلس مود بهره مند هستند به طوری که حتی در پهپادهای سرگرمی و اسباب بازی نیز این سیستم وجود دارد.
بیشتر پهپادها در هنگام روشن شدن در حالت نرمال(هدلس مود غیرفعال) هستند و برای فعال کردن هدلس کافیست تا خلبان دکمه‌ای را فشار دهد یا نگه دارد و معمولا کواد کوپتر با صدای بوق یا چشمک زدن چراغ‌ها فعال شدن این قابلیت را به اطلاع خلبان می‌رساند.
به طور مثال در کوادکوپترهای سایما چراغ های پهپاد در حالت نرمال ثابت هستند اما با فعال شدن هدلس مود هر چند ثانیه یکبار چشمک می‌زنند.
گاها ممکن است بر اثر عوامل محیطی و حتی ضربه کارکرد سیستم هدلس مود به خوبی گذشته نباشد که در این صورت نیاز به کالیبره کردن سیستم هدلس مود وجود دارد که بسته به نوع و مدل دستگاه عملیات کالیبره کردن می‌تواند متفاوت باشد و باید به دفترچه راهنما کوادکوپتر مراجعه کرد.
در هنگام استفاده از سیستم هدلس مود به چه نکاتی باید توجه کرد؟
هدلس مود(headless mode) یک سیستم در داخل کوادکوپتر است تا پهپاد همواره بتواند تغییرات نسبت به جهت جلو را اندازه بگیرد و با توجه به آن حرکت خود را اصلاح کند بنابراین در این سیستم محل قرار گیری خلبان به هیچ عنوان برای پهپاد اهمیتی ندارد، به بیان ساده تر سیستم هدلس برای اصلاح حرکات پهباد موقعیت رادیوکنترل را در نظر نمی‌گیرد و تنها به تغییر زاویه جهت جلو کوادکوپتر از لحظه فعال شدن هدلس مود دارد.
بنابراین بعد از فعال سازی هدلس مود خلبان باید در پشت کوادروتور قرار بگیرد در این صورت اصلاح جهات توسط سیستم هدلس توسط خلبان نیز منطقی به نظر می‌رسند. برای امتحان این حالت می‌توانید بجای پشت در جلوی کوادروتور خود بایستید و شروع به پرواز کنید مشاهده خواهید کرد که حتی با فعال بودن هدلس مود نیز کواد کوپتر حرکات شما را دقیقا معکوس انجام خواهد داد!
پس برای استفاده درست از این سیستم خلبان باید در پشت کوادکوپتر ایستاده و سپس پرواز را آغاز کند در این صورت حتی اگر پهباد در هوا نیز بچرخد فرمان‌های خلبان به درستی اجرا خواهند شد.
کارهای ممنوعه هنگام استفاده از هدلس
همانطور که گفته شد این سیستم عملا کاری به موقعیت رادیوکنترل(خلبان) ندارد بنابراین خلبان همواره باید در هنگام شروع پرواز در پشت کوادروتور خود بایستد و از انجام کارهای زیر خودداری کند:
- در هنگام هدایت پهپاد خلبان نباید بچرخد و تغییر زاویه دهد در این صورت ممکن است تصور کند کوادکوپتر فرمان‌هایی متفاوت از فرمان‌های خلبان اجرا میکند که در حقیقت این چنین نیست!
- در صورتی که کواد کوپتر از بالای سر خلبان رد شود و خلبان برای دیدن کوادکوپتر 180 درجه بچرخد باید به این نکته توجه کند که در این صورت تمامی فرمان ها معکوس خواهند شد!
باید همواره در نظر داشت که هدلس مود تنها تغییر زاویه‌های کواد کوپتر را در نظر می‌گیرد و قادر به اصلاح حرکات کوادکوپتر با توجه به تغییرات زاویه رادیوکنترل و خلبان نیست بنابراین خلبان در تمام طول پرواز باید به یک زاویه قرارگیری پایبند باشد(حرکت به عقب و جلو و چپ و راست در صورتی که منجر به تغییر زاویه رادیوکنترل نشوند تغییری در عملکرد سیستم هدلس مود ایجاد نمی‌کنند.)
برای جمع بندی کلی می‌توان این مثال را در نظر گرفت که اگر خلبان و کوادکوپتر در شروع پرواز هر دو به سمت شمال ایستاده باشند و در حین پرواز کوادکوپتر در هوا بچرخد و جهت جلوی آن در هر جهتی غیر از شمال باشد نیز همچنان هدلس مود به خوبی کار میکند و جهتی که از نظر خلبان شمال است از نظر پهپاد نیز شمال محسوب می‌شود اما اگر در حین پرواز زاویه قرارگیری خلبان از جهت شمال منحرف شود کاری از دست سیستم هدلس مود ساخته نیست و این سیستم نمی‌تواند تغییر زاویه خلبان را نیز محاسبه کند و در اصلاح حرکات خود بکار گیرد.
هدایت پهپاد با هدلس مود ممنوع!(نقطه ضعف‌های هدلس مود)
قابلیت هدلس مانند چرخی کمکی دوچرخه مهارت خلبانان مبتدی را به راه می‌اندازد دارای مشکلات و نقطه ضعف‌هایی نیز هست،
- این سیستم در مقابل امواج الکترومغناطیسی آسیب پذیر است و اگر این امواج از حدی بالاتر باشند می‌توانند عملکرد هدلس را دچار مشکل کنند.
- اگر از قابلیت FPV برای هدایت کوادکوپتر خود استفاده می‌کنید باید هدلس مود را خاموش کنید!
خلبانان حرفه‌ای همواره به هدلس مود به چشم یک قابلیت کمکی نگاه می‌کنند و اگر این سیستم وجود نداشته باشد نیز قادر به هدایت پهپاد خود هستند. هدایت پهپاد بدون استفاده از این قابلیت یک چالش فکری جالب است که می‌تواند مغز خلبان را پرورش دهد و به خلبان قدرت و سرعت در تصمیم‌گیری‌های خود ببخشد با این وجود در ابتدای ورود به دنیای پرواز و خلبانی استفاده از این قابلیت انکار ناپذیر است.
جمع بندی و نتیجه گیری درباره هدلس مود
در این مقاله با دلایل و ضروریات وجود قابلیتی به نام هدلس در کواد کوپترها آشنا شدیم و به نکات استفاده و نقاط ضعف آن پرداختیم، اکنون نوبت این رسیده است که پهپاد خود را بردارید، به پرواز درآورید و اینبار با دقت بیشتری از هدلس مود آن استفاده کنید.
اگر بدنبال خرید کوادکوپتر هستید و تجربه زیادی در پرواز با پهپادها ندارید وجود قابلیت هدلس مود همواره باید یکی از نکات اصلی باشد که در هنگام خرید به آن توجه می‌کنید. پرواز با کمک این قابلیت به آسانی هرچه تمام انجام می‌شود و باعث ایجاد حس اعتماد به نفس و تسلط در خلبان می‌شود.
در پایان لیستی از کوادکوپترهایی که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند قرارداده شده است.
ما مشتاقانه منتظر خواندن نظرات و تجریبات شما در رابطه با استقاده از قابلیت هدلس مود هستیم…
پرواز خوبی داشته باشید!
با درود
من یک کواد sg 108 pro دارم و خودمم آموزش پرواز میدم ولی همه جا نوشتن این کواد هدلس داره ولی بنده هیچ کلیدی برای آن ندیدم حتی بعضی کلیدها را نگهداشتم ولی بازم هدلس مود فعال نشد از نظر بنده این کواد چنین قابلیتی ندارد البته نیازی هم بهش ندارم ولی برای کارآموزها که میخوان این مدل رو بخرن لطفاً راهنمائی کنید
تمام کوادکوپترهای حال حاضر بازار بدون استثنا قابلیت هدلس مود رو دارند، به دفترچه کوادکوپتر مراجعه کنید.